مکان های تاریخی گیلان
استان گیلان یکی از سرسبز ترین و زیباترین مناطق ایران است که دارای اماکن تاریخی زیادی میباشد. همچون نگینی در خطهی جنوبی دریای خزر میدرخشد و به دلیل داشتن منطقه ای بکر و طبیعتی مثال زدنی همیشه مورد استقبال گردشگران داخلی و خارجی زیادی است. استان گیلان که مرکز آن شهر رشت است با مساحت ۱۴۷۱۱ کیلومتر مربع در میان رشته کوه های البرز و تالش در شمال ایران، واقع شده است و در این مقاله به معرفی مکان های تاریخی گیلان می پردازیم.
آثار باستانی مارلیک
در کرانه شرقی سفیدرود رودبار، دره زیبای گوهررود واقع شده است که به علت حاصل خیزی خاک و رطوبت و ملایمت هوا از بهترین جاهای منطقه رحمت آباد رودبار و از بهترین مکان های تاریخی گیلان میباشد. در این منطقه، تپه های بزرگ و کوچکی به چشم می خورد که از دوران باستان به جا مانده است. تپه مارلیک یکی از مهم ترین آن ها می باشد. این تپه بقایای یکی از گورستان های باستانی پادشاهان محلی و گنجینه ای ارزنده از هنر و تمدن بشری رو در طول قرن ها در خودش پنهان کرده است. گروهی از پژوهشگران معتقدند که نام مارلیک برگرفته از انبوه مارهایی که در این تپه زندگی می کنند. اما بعضی واژه مارلیک رو واژه تاریخی می دانند که از دو جزء «مارد» و « لیک» به معنیِ « قوم مارد» ساخته شده است. اگه این نظریه درست باشد، گنجینه مارلیک به قوم آمارد تعلق دارد.
آرامگاه های مارلیک از سنگ و گل ساخته شده است. برای ساخت این آرامگاه ها از تخته سنگ های بزرگ طبیعی استفاده شده که در سطح تپه وجود داشته است. سنگ های زرد رنگی که از ۱۵ کیلومتری دره گوهر رود به این محل آورده شده در این آرامگاه ها اشیایی مثل ظرف های نقره ای با لوله بلند طلا و نقش های افسانه ای، تَبَر مِفرغیِ دو سر و سرِ پیکان مفرغی بسیار زیاد پیدا شده است. آثار باستانی مارلیک ظرف های سفالی، دکمه های تزئینی، انواع سر گُرز، پیکان، شمشیر، خنجر، مجسمه های بُرنزی و سفالی، کلاه خود، سر نیزه، مچ بند و ابزار دیگه هم پیدا شده که نشان دهنده شیوه زندگیِ اقوام این منطقه است. در اطراف این مکان تاریخی رستوران با غذاهای محلی نیز وجود دارد
سوزن های طلایی و مفرغی، دوک پشم ریسی و ابزاری از این دست، پیشرفت صنعت بافندگی رو در این منطقه نشون می دهد. از بین اشیاء به دست آمده، چند جامِ زرین، شهرت جهانی دارد. یکی از این جام ها، جام طلایی مارلیک می باشد و ارتفاع آن ۵/۱۷ سانتی متر و قطر دهانه آن ۱۴ سانتی متر است. این جام از طلای نسبتا خالص و خاصیت شکل پذیری دارد. روی این جام، چهار گاو بالدار نقش شده که در حال بالا رفتن از درخت تزیین شده می باشند. یکی دیگر از جام های معروف مارلیک، جام افسانه ی حیات است که ارتفاعش ۲۰ و قطر دهانه اش ۱۴ سانتی متراست. روی این جام هم در چهار ردیف شکل هایی ترسیم شده است. تاکنون کمتر دیده شده که در کاوش های باستانی، گنجینه ای چنین گرانبها به دست بیاید.
کاخ ییلاقی سردار امجد
کاخ ییلاقی سردار امجد از مهمترین بناهای حکومتی و مکان های تاریخی گیلان در شهر تالش (هشتپر) به شمار می رود. سردار امجد که از اواسط دوره ی ناصرالدین شاه قاجار تا انقلاب مشروطه حاکم کرگانرود تالش بود، از قدرت و نفوذ زیادی در منطقه تالش برخوردار بود و برای قدرت نمایی و تدارک مکانی مناسب برای پذیرایی از بزرگان و درباریان قاجار تصمیم به ساخت این بنا می گیرد. بنابر روایت منابع محلی احداث و تکمیل این بنا ۲۵ سال به طول انجامیده است. سنگ های بکار رفته در بنا از ارتفاعات ییلاقی تالش به این مکان آورده شده اند و کارگران زیادی به طور روزانه در ساخت این بنا مشغول به کار بوده اند.
این بنا محل استقرار اطاقسرا نامیده می شد که اکنون در ضلع غربی میدان اصلی شهر تالش ( هشتپر ) واقع گردیده است. این بنای آجری با نمای بیرونی آبی رنگ و به همراه طاق نماها و درگاه های هلالی توجه هر رهگذری را به خود جلب می کند. طبقه اول این بنا، دارای دو درب ورودی بزرگ در شمال و جنوب است که قرینه به صورت چهار پنجره بزرگ در طبقه دوم نیز در چهار جهت تکرار شده است . طبقه سوم دارای چهار کلاه فرهنگی با پنجره های بادگیر است. در سال های اخیر با ترک برداشتن برخی از نماها و نم گرفتن طبقه فوقانی آن، سقف این بنا با حلب پوشانیده شده است. در اطراف این مکان تاریخی رستوران با غذاهای محلی نیز وجود دارد
نام های دیگراین مکان تاریخی
کاخ سردار امجد
کاخ نصرت الله خان امجد
کاخ تابستانی امجد
کاروانسرای تی تی
زمانی که تی تی خانم، عمه یکی از شاهان صفوی، تصمیم گرفت کاروانسرای زیبایی به نام خود بنا کند، بنیان یکی از قدیمی ترین بناهای سیاهکل گذاشته شد. بنایی سنگی و آجری به نام کاروانسرای تی تی که تاریخ ساخت آن به دوران صفویه بر می گردد و اگر گذارتان به آن بیفتد، می توانید ساختمانی از سنگ رودخانه ای، آجر و ملات گچ و ساروجرا ببینید که ورود شما را به یک حیاط مرکزی، یک گذرگاه هشتی و دو ایوان کوتاه خوشامد می گویند. این بنا با شماره ثبت ملی ۱۷۸۴ در فهرست آثار ملی ایران ثبت شد و یکی از زیباترین مکان های تاریخی گیلان بشمار می رود.
باید در شهرستان سیاهکل و در مسیر راه کاروانی دیلمان به لاهیجان، بر سر دوراهی رودخانه باباکوه و میثم رود ببینید. جایی درست در ۱۰ كیلومتری جاده سیاهكل به دیلمان و بر پای تپه ای نسبتا بلند و سرسبز که در گذشته راه اصلی كاروان رو از لاهیجان به دیلمان و طالقان بوده است. تی تی در زبان گیلکی به معنی شکوفه است و بنابراین تی تی کاروانسرا، کاروانسرای شکوفه معنی می دهد. ساخت این کاروانسرا، آن هم در روزهایی که کاروانسراهای کمی در شمال کشور ساخته می شد، گوشه ای از اهمیت مسیر عبوری سیاهکل را روایت می کند. روایتی که البته این روزها ناقص و ناتمام باقی مانده است.
قلعه لیسار
قلعه لیسار دژ محکم تالش باستان است. دژی که در ۱۵ کیلومتری شمال شهر تالش و در جنوب شهر لیسار نزدیک به دهکده نومندان واقع شده و با بارویی بسیار مستحکم بر بلندای تپه ای صد متری و در فاصله چهار کیلومتری از دریای خزر قرار دارد. ساختمان این دژ بر روی یک صخره سنگی قرار گرفته و دیوارهای آن با استفاده از سنگ و یا آجر با ملات یا ساروج استوار شده است.
قلعه لیسار را سلسال هم می نامند. سلسال در لغت به معنی آب خنک و خوشگوار است و از آنجایی که در ساخت قلعه ها، آب و آب انبار همیشه به عنوان یک موضوع مهم در نظر گرفته می شد، به نظر می رسد نامگذاری این قلعه به سلسال با نظریه ای درباره حمل آب بسیار خنک و خوشگوار این قلعه از طریق لوله های سفالین (تنبوشه) به آب انبار مرتبط باشد. عده ای دیگر معتقدند که نام اصلی این قلعه با املای صلصال درست است که در لغت به معنای گل خشکیده ورز داده شده و آماده جهت کوزه گری و سفالگری است که با توجه به طبیعت این منطقه و خاکهای رسی قرمز و زرد رنگ حاصل از فرسایش دامنه های کوهستانی تالش درست به نظر می رسد.
قلعه لیسار از دو قسمت تشکیل شده است، اولین قسمت آن، بخش خارجی است که محوطه نسبتاً وسیعی را در بر می گیرد و توسط دیوار پهنی از زمینه ای اطراف جدا می شود. از این دیوار خارجی که از سنگ رودخانه ای قرمز و تقریبا یک دست ساخته شده، این روزها چیزی به جا نمانده و تنها بقایای سنگ های به کار رفته در حصار خارجی در گوشه و کنار آن به صورت توده های انبوه مشاهده می شود.
