.jpg "خانه میرزا کوچک خان جنگلی رشت")
خانه میرزا کوچک خان جنگلی یکی از خانه های تاریخی استان گیلان و شهر رشت است که نمایشگر معماری بومی خطه شمالی ایران در چند سده اخیر است. یونس استاد سرایی متولد ۱۲۵۷ در رشت به دنیا آمد. میرزا کوچک لقبی است که به واسطه پدرش به داده می‌شود. پدر او به خاطر خوش خطی ملقب به میرزا بزرگ بود. او از رهبران مبارزان نهضت جنگل به شمار می‌رفت. خانه پدری میرزا کوچک در یکی از خیابان های قدیمی رشت به نام خیابان استاد سرا قرار گرفته است. از لحاظ موقعیت جغرافیایی، این خانه در ضلع شمالی میدان شهرداری رشت واقع است.
در این محله، افراد بزرگی مانند هوشنگ ابتهاج، محمود نامجو و مشاهیر دیگر زندگی می‌کردند. با توجه به محدود بودن خانه‌های تاریخی رشت، وجود خانه میرزا کوچک نعمت بزرگی محسوب می‌شود که معماری تاریخی و اصیل رشت را می‌توان در آن دید. مساحت این خانه ۳۰۰ متر مربع است و قدمتی بالغ بر ۲۰۰ سال دارد. در حال حاضر این خانه در اختیار شهرداری رشت است. قدم زدن روی کف چوبی خانه و خواندن شرح اتفاقات آن دوران و تماشای وسایل و آلات منسوب به میرزا کوچک خان و یارانش در این خانۀ قدیمی، سفری لذتبخش به قلب تاریخ سیاسی گیلان محسوب می‌شود.
چرا بازدید از خانه میرزا کوچک خان جنگلی پیشنهاد می‌شود؟
خانه میرزا کوچک خان جنگلی رشت از معدود خانه‌های قدیمی شهر رشت بوده و از اصالت و ارزش تاریخی بسیار زیادی برخوردار است.
قدمت این خانه به بیش از ۲۰۰ سال می‌رسد.
از نظر عده زیادی، خانه میرزا کوچک خان جنگلی بخش مهمی از هویت سیاسی و تاریخی شهر رشت است.
جدا از اصالت بالا، این خانه امروزه به عنوان موزه اسناد و وسایل دوران نهضت جنگل در دید عموم قرار گرفته است.
تاریخچه خانه میرزا کوچک خان جنگلی
خانه میرزا کوچک در واقع خانه پدری اوست. این خانه بعد از فوت میرزا کوچک، بِنا به وصیت خود او فروخته می‌شود. مالک جدید خانه در طبقه دوم ساکن بوده و طبقه اول را نیز اجاره می‌داده است. اما بعد از مدتی، مالک خانه تصمیم به تخریب آن می‌گیرد که با اعتراضات مردم رشت، شهرداری این شهر خانه را خریداری و آن را تبدیل به موزه می‌کند. پس از آن، خانه را بازسازی می‌کنند و به شکلی که امروزه هست تبدیل می‌شود. البته، در این بازسازی ساختار سنتی خانه همچنان حفظ می‌شود. ورودی خانه در گذشته از مسجد مستوفی بوده و زمین‌های اطراف را نیز در بر می‌گرفت. این خانه مانند دیگر خانه‌های سنتی آن دوره شامل باغ و اصطبل بوده و وسعت بیشتری داشته است که پس تغییرات ایجاد شده در مالکیت و بازسازی، تنها ۳۰۰ متر مربع از آن باقی می‌ماند.
معماری خانه میرزا کوچک خان جنگلی
این سبک از اتاق‌ها و ایوان در جلوی بخش داخلی خانه را نمونه و نماد بارز معماری اصیل و سنتی بیشتر خانه‌های شمال کشور و به خصوص شهر رشت می‌توان در نظر گرفت. طبقه دوم خانه میرزا کوچک خان دارای یک سالن بزرگ و مانند طبقه اول دارای چندین اتاق تو در تو است. این خانه بیشتر از چوب ساخته شده است و در دو طرف آن راه پله‌های چوبی نیز قرار داده شده است. و دوباره عکس میرزا در خانه قرار داده شده است.
در بازسازی خانه میرزا کوچک خان جنگلی، تلاش شده است که حیاط خانه نیز سبک سنتی و قدیمی خود را داشته باشد. در طبقه اول خانه میرزا عمدتاً اسناد، مدارک، کتب تاریخی در آن زمان، نامه‌ها، روزنامه‌ها و عکس‌هایی از میرزا کوچک خان و یاران او در نهضت جنگل به صورت یک نمایشگاه عکس دائمی قرار داده شده است. همچنین لباس‌ها ادوات و ملزومات جنگی وی نیز در طبقه اول خانه میرزا کوچک خان، قرار داده شده است. در کنار این‌ها عکس‌هایی نیز از قسمت‌های مختلف شهر رشت برای بازدید کنندگان و تداعی آن دوران برای آنها قرار داده شده است. در طبقه دوم خانه میرزا کوچک خان نیز اشیا قدیمی و تاریخی اعطایی به نمایش در آمده است.
نقش میرزا کوچک خان جنگلی
یونس استادسرایی متولد سال ۱۲۵۷ در شهر رشت چشم به جهان گشود. بعدها یونس استاد سرایی تحصیلات دینی را به عنوان پیشه علم انتخاب کرد. در چندین مدرسه حوزوی نیز به تحصیل پرداخت. اما اتفاقات آن دوره و اشغال شدن کشور به دست بیگانگان و با افزایش ظلم و جور و بی‌عدالتی مسیر خود را به مبارزه و ایجاد جنبش خود که آن را با نام جنبش نهضت جنگل می‌شناسیم تغییر داد.
میرزا کوچک خان را به عنوان یک مبارز ملی و سردار مشروطه می‌شناسیم. مبارزات وی بیشتر در زمینه تمایلات مشروطه خواهی و استقلال طلبی از استعمار نفوذ نیروهای خارجی بوده است. در دوران مبارزه مشروطیت میرزا کوچک خان که دوران جوانی خود را سپری می‌کرد، به تهران آمد. بعد از فتح تهران به گیلان و رشت آمد و رهبر جمهوری جنگل یا صدر جنبش جنگی را از آن خود کرد.
او بیشترین تلاش‌هایش را در گیلان صرف خارج کردن نیروهای روسیه‌ای کرد. و به همین دلیل مخالفان بسیار زیاد خارجی و داخلی داشت. میرزا کوچک خان در اواخر عمر کوتاه خود ازدواج کرد. او در سن ۴۳ سالگی در حین مبارزه مجبور به عقب نشینی می‌شود. او به کوه‌های تالش پناه برده و در نهایت به دلیل سرمای زیاد آنجا بر اثر یخ زدن فوت می‌کند. در آخر مرد آزادی خواه در جنگل های ایران چشم از جهان گشود. نیروهای حکومتی سر وی را بعد از پیدا کردن پیکر بی جانش از بدن قطع می‌کنند. آرامگاه وی در محله سلیمان داراب رشت می‌باشد.
وصیت نامه میرزا کوچک خان جنگلی
آخرین نامه میرزا کوچک خان جنگلی که به وصیت نامه وی منسوب شده است:
“هوالحق
لیله شنبه ۵ عقرب ۱۳۰۰
آقای میرآقا دام اقباله العالی دوست عزیزم – در این موقع که پاره‌ای از دوستان ما امتحان بی وفایی خود را داده محرمانه و آشکار تسلیم دشمن شده و با مقاصد آنان همراهی می‌نمایند. مراسله شما را زیارت کرده فوق العاده مسرور و خوشحال گردیدم.
آری آقای من، دوستان را باید در مواقع سخت امتحان نمود. من از این مسئله مسرورم که رفقای همراه به هیچ وجه لغزشی در افکار آنها راه نیافته و با کمال قوت قلب مصمم دفاع و فداکاری هستند.عجالتاً با رویه ای که دشمنان ما پیش گرفته اند و شما به خوبی مسبوق هستید. شاید به طور موقت یا دائم توانستند موفقیت حاصل نمایند. ولی اتکای بنده و همراهان به خداوند دادگری است که در بسیاری از این اتفاقات ما را در پرتو توجهات خود محافظت کرده است.به جز خداوند به هیچکس مستظهر نبوده و امیدوارم که توجهات کامله اش شامل حال و یار و معین ما باشد. افسوس می‌خورم که مردم ایران پس از محو ما خواهند فهمید ما که بودیم و چه می‌خواستیم و چه کردیم ؛ معروف است النعمة اذا فقدت عرفت.
در خانه میرزا کوچک خان جنگلی از چه چیزهایی می‌توان بازدید کرد؟
در طبقه اول بیشتر اسناد تاریخی شامل نامه‌ها، عکس‌ها، روزنامه‌ها، لباس‌ها و ادوات جنگی میرزا کوچک قرار دارد که تماشای آنها به می‌تواند شما را به کوچه پس کوچه‌های تاریخ شهر رشت هدایت کند. طبقه دوم نیز اشیا اهدایی به موزه را در بر گرفته که بازدید از این طبقه نیز به هیچ وجه خالی از لطف نیست. البته، همانطور که ذکر شد، خود خانه و محوطه اطراف آن زیبایی‌های تاریخی و طبیعی متعددی را در معرض دید شما قرار خواهند داد.
هزینه و مدت زمان بازدید از خانه میرزا کوچک خان جنگلی چه قدر است و چگونه به خانه میرزا کوچک خان جنگلی برویم؟
پرداخت هزینه بسیار اندک ورود به خانه میرزا کوچک خان جنگلی، به منزله در دست داشتن فرصتی بسیار مناسب برای آشنایی با روح تاریخی شهر رشت است. طبق تجربیات بازدیدکنندگان قبلی، اختصاص دادن ۱ تا ۲ ساعت از زمان سفر به رشت برای آشنایی با این خانه تاریخی کافی خواهد بود.اگر در میدان شهرداری رشت باشید با کمتر از ده دقیقه پیاده روی می‌توانید با عبور از خیابان سعدی و وارد شدن به خیابان استاد سرا به خانه میرزا کوچک برسید. البته یک راه دیگر هم از طرف میدان معلم تقاطع خیابان استاد سرا وجود دارد که از نظر زمانی تفاوت چندانی با این مسیر ندارد.
رستوران ها و غذاخوری ها نزدیک خانه میرزا کوچک خان جنگلی
کبابی احمد: ۶ دقیقه با خودرو
دیزی سنگی دوران: ۷ دقیقه با خودرو
کافه رستوران پاول: ۱۰ دقیقه با خودرو
رستوان سرزمین گیلان: ۱۱ دقیقه با خودرو
رستوران مس: ۱۱ دقیقه با خودرو
رستوران وحید: ۱۲ دقیقه با خودرو
