کاروانسرای شاه عباسی گیلان

رشت را به عنوان یکی از خلاق ترین شهرهای کشور ایران از لحاظ خورد و خوراک می شناسند که تحت همین عنوان از طرف سازمان جهانی یونسکو در سال 2015 انتخاب شد. هر روز در این شهر می توان رستوران های جدید را مشاهده نمود که تازه افتتاح شده اند. اما در کنار همه این رستوران ها می توان رستوران لات را نام برد که در کاروانسرای لات قرار دارد از جذابیتی بی نظیر  برخوردار می باشد علت آن هم خوردن غذا همراه با مشاهده تاریخ و گذشته می باشد. 

بسیاری ممکن است علاقه ای به دیدن آثار باستانی نداشته باشند ولی این موضوع به این معنی نیست که هیچ علاقه ای هم به خوردن غذا در مکان های تاریخی ندارند. کاروانسرای لات یا شاه عباسی یکی از بناهای تاریخی رشت به شمار می رود که با رفتن به آن جا می توانید نهایت لذت را ببرید. معمولا هنگام مسافرت نیاز به اطلاعاتی در مورد جاذبه های گردشگری هر شهری دارید بنابراین با مراجعه به گیلان تخفیف می توانید تمامی اطلاعاتی را که به آن ها نیاز دارید به دست آورید.

تاریخچه کاروانسرای لات

همان طور که می دانید بیشتر کاروانسراها را در زمان حکومت صفویان بنا نهاده اند، کاروانسرای لات هم یکی از بناهایی می باشد که زمان صفویه ساخته شده است. این اثر باستانی در جنگ جهانی اول به عنوان پادگانی نظامی برای روس ها در هنگام پیش روی به شمال کشور مورد استفاده قرار گرفته بود به همین علت متحمل خسارت های فراوانی شد.در سال 1246 هجری قمری به دستور شخصی به اسم منوچهر خان معتمدالدوله یا منوچهر خان  گرجی کار بازسازی و مرمت این بنا را شروع نمودند.

این شخص یکی از سیاستمداران و سپهسالاران ایران بود که اهل گرجستان بوده است و در زمان حکومت قاجاریان می زیسته است. بعد از این که جنگ به پایان رسید مردم محله از این کاروانسرا برای تعزیه خوانی و عزاداری استفاده نمودند.به دلیل اینکه این بنا را در کنار زمین های هموار سفید رود ساختند به نام لات شهرت پیدا نمود. کاروانسرای لات در سه دهه گذشته خالی از سکنه بوده و خسارت های بیشماری به  آن  وارد شده بود اما در سال 1394 مشغول به مرمت آن شدند و به بخش خصوصی واگذار گردید.

کاروانسرای شاه عباسی نهاد و نما

اگرچه آغاز ساخت کاروانسراها در ایران به دوره هخامنشی بر می گردد اما کاروانسرای شاه عباسی یکی از آثار تاریخی به جای مانده از عصر صفویه است که از جمله کاروانسراهای مشهور آن دوره می باشد. کاروانسرای عباسی که نام دیگر آن لات است از جمله میراث به جای مانده از نیاکان ماست که درتاریخ 3 بهمن 1356 با شماره ثبت 1566 در فهرست آثار تاریخ ملی به ثبت رسیده است. کاروانسرای لات بخاطر نوع ساخت و معماری کهنی که دارد هرساله در زمره مکان های مهم گردشگری استان گیلان قرار می گیرد.

قدمت سالانه آن به پانصد سال شمسی در زمان پادشاهی عباسیان در ایران باز می گردد. متشکل از یک اندرونی و بنا و نیز یک محوطه و حیاط بیرونی می باشد.در قسمت بیرونی آن فضایی تعبیه شده که به صورت حجره مانند ساخته شده است و کاروان ها در زمان عبور از گیلان با مراجعه به این کاروانسرا در حجره های حیاط به عنوان استراحتگاه و صرف غذا و چای استفاده می نمودند. امروزه نیز بسیاری از گردشگران دقیقا در همین حجره ها سکنا می گزینند و از آن برای صرف چای استفاده می نمایند.

علاوه بر استراحتگاه کاروانها یک روستوران سرپوشیده با فضایی سنتی در حیاط کاروانسرا ساخته شده که زمانی که مسافران در فصل سرما به این مکان عزیمت می کنند بتوانند ساعاتی را برای صرف غذا و استراحت در آن رستوران بزرگ سپری نمایند. از جمله دلایلی که کاروانسرای شاه عباسی به کاروانسرای لات شهرت یافت، احداث این بنا در کنار زمین‌های هموار اطراف رودخانه سفید رود می باشد. با پیشرفت وسایل حمل و نقلی و بخاطر بلا استفاده ماندن کاروانسراهای بین راهی، این بنای تاریخی به عنوان محلی برای تعزیه خوانی و عزاداری مورد استفاده قرار گرفت. پس از انقلاب این کاروانسرا خالی از سکنه شد و به سبب عدم توجه، خسارت‌های زیادی به بنا وارد گردید. در سال ۱۳۹۴ به بخش خصوصی واگذار و مورد مرمت و بازسازی قرار گرفت.

نقشه کاروانسرای لات

کاروانسرای لات یا شاه عباسی را بسیار زیبا ساخته اند به نحوی که با رفتن به آن جا می توان ساعت ها نشست و به تماشای این اثر تاریخی ارزشمند پرداخت. معماری کاروانسرا را به شکل مربعی طراحی نموده اند، که طول اضلاع آن هر کدام 27 متر می باشد و 7 اتاق و صفه دارد. صفه به ایوان هایی اطلاق می شود که دارای طاق هستند. در گوشه های جنوبی و شمالی این بنا صفه هایی  مشاهده می شود که به مال بند زمستانی راه دارند. در نمای داخلی اتاق هایی ساخته شده است. این اتاق ها محلی برای اقامت مسافران  بوده‌اند.

در ورودی کاروانسرای شاه عباسی را در ضلع شرقی آن می توانید پیدا کنید. هنگامی که وارد کاروانسرا می شوید در سمت چپ  خود پله هایی را مشاهده خواهید کرد که شما را به سمت سقف و قسمت فوقانی بنا می برد. مصالحی که در ساخت آن به کار رفته  آجر، ساروج، سنگ و آهک می باشد. در سال 1356 این کاروانسرا را در فهرست آثار ملی ایران به ثبت رسانده اند.بعد از اینکه کاروانسرای لات را بازسازی نمودند از آن به عنوان رستوران استفاده کردند. هنگامی که وارد ساختمان می شوید بوی آجر و حوض درون حیاط آن حس بی نظیری را به آدم منتقل می کند.

افرادی که در رستوران کار می کنند در طول روز حیاط را آب پاشی می کنند و عطر خاک نم دار فضا را پر می کند. خیلی از افراد به آپارتمان های مدرن علاقه دارند اما دیدن این بناهای قدیمی و تاریخی هم خالی از لطف نمی باشد.با نشستن در رستوران می توانید جنگل و کوه های سرسبز اطراف آن را مشاهده کنید. در فضای حیاط میز و صندلی هایی را چیده اند که اکثر آن ها با چترهایی همراه هستند تا بتوانید در روزهای بارانی به آن جا بروید. علاوه بر این میزها اتاق هایی را در اطراف حیاط ساخته اند تا بتوانند از میهمانان پذیرایی کنند  و برای نشستن در آن ها باید چند پله بالا بروید و فضای داخل آن ها را به روش سنتی تزئین نموده اند. چند باب از این اتاق ها را برای فروش صنایع دستی و آثار هنری رشت انتخاب نموده اند.در این رستوران انواع کباب های ایرانی و محلی سرو می شود. همچنین غذاهای مخصوص گیلانی ها مثل ترشی تره، میرزا قاسمی و …  را می توانید تست نمایید. هنگامی که مشغول برنامه ریزی برای مسافرت می شوید بهتر است رشت را هم در برنامه خود جای دهید.

شرایط بازدید از کاروانسرای لات

اگر زمانی که به سمت رشت راهی شدید و قصد داشتید که به بازدید از این کاروانسرا بروید کافیست که در کنار جاده قزوین – رشت ماشین خود را پارک نمایید. برای وارد شدن به این بنا نیازی نیست که هیچ هزینه ای را پرداخت نمایید فقط زمانی که مشغول به غذا خوردن می شوید باید با پرداخت هزینه ای غذاهای خود را سفارش دهید. ساعت کاری این کاروانسرا از 10 صبح آغاز می شوید و تا پاسی از شب مشغول به فعالیت می باشد بنابراین هر زمانی که بخواهید می توانید راهی این کاروانسرا شوید.

آدرس و راه های دسترسی به کاروانسرای لات

هنگام مسافرت به شهر رشت می توان کاروانسرای لات را در کنار جاده قزوین- رشت مشاهده نمود، که در 35 کیلومتری از جنوب رشت و 4 کیلومتری از مزار امامزاده هاشم قرار گرفته است. برای رفتن به این مکان می توانید با ماشین های  شخصی خود و یا تاکسی ها راهی شوید. به دلیل اینکه این بنا بر روی جاده قرار دارد نمی توانید با مترو خود را به آن جا برسانید.

رستوران سنتی کاروانسرای شاه عباسی

گفتیم که در فصل سرما یا در هنگام بارش باران های بهاری میهمانان و بازدیدکنندگان این بنای تاریخی هیج دغدغه ای نخواهند داشت زیرا داخل محوطه یک رستوران بزرگ سنتی با فضایی پوشیده و محافظ قرار دارد. این رستوران را با نام رستوران کاروانسرای لات رشت نیز می شناسند. تاریخچه این بنا سازنده آن را منوچهرخان معتمدالدوله می دانند که آن را در سال 1245 قمری برای اقامت کاروان های بین راهی احداث نموده است. یک بنای تاریخی که توانسته پس از بازسازی معماران سنتی به یک فضای دیدنی و اصیل تبدیل شود.

خشت و آجر و بوی دلچسب آن در جای جای این کاروانسرا گویای تاریخچه آن است که به دست معماران قدیمی با یک محاسبه دقیق مهندسی شده به گونه ای ساخته شده که پس از سالها دوام و استحکام را در آن به وضوح میینیم. منوی غذایی ای رستوران نیز برخواسته از فرهنگ اصیل ایرانی است چرا که شامل غذاهایی محلی از جمله میرزاقاسمی، دیزی سنگی، قزل آلا و ماهی سفید، اناربیج، در کنار سایر غذاهای دیگر محلی استان گیلان و انواع کباب های ایرانی می باشد.

با افتخار می توان گفت آنچه میراث دار فرهنگ و آئین استان گیلان است اصالت و فرهنگ پذیری مقدس مردمان این خطه سرسبز است که سالهاست میراث دار آئین و سبک زندگی نیاکان و اجداد خویش هستند و در هر زبان و شهری این مردمان به میهمان نوازی شهره هستند. شاید بتوان گفت مهمان نوازی گیلانیان صفویان را وادار به احداث چنین کاروانسرای زیبا و بزرگی نموده است. هنوز هم پس از گذشت سالها و تغییر و تحولات حکومت ها مردمان مهربان و میهمان نواز گیلانی در هر فصل و زمانی میزبان هموطنان و نیز سایر گردشگران خاجی هستند.